Àðõèìàíäðèò Éîàí (Ôèëèïîâ)

Èç êíèãàòà „Êàê ïðàâîñëàâíèòå èêóìåíèñòè ãðåøàò ïðîòèâ Ãîñïîäà è ïðîòèâ ïðàâîñëàâíàòà âÿðà“

 

ÊÀÊ ÑÅ ÎÒÍÀÑßÒ ÑÂÅÒÖÈÒÅ ÍÀ ÏÐÀÂÎÑËÀÂÍÀÒÀ ÖÚÐÊÂÀ ÊÚÌ ÌÎËÈÒÂÅÍÎÒÎ ÎÁÙÓÂÀÍÅ Ñ ÈÍÎÑËÀÂÍÈÒÅ?

„Íàìðàçèõ ñúáðàíèåòî íà ëóêàâñòâàùèòå, è ñ íå÷åñòèâè íÿìà äà ñåäíà” (Ïñ. 25:5, ñëàâ.)

Ñâåòèòåë Ìàðê Åôåñêè å êàçàë: „È òúé, íèå ñå îòâúð­íàõìå îò òÿõ (ðèìîêàòîëèöèòå, á.ì.) êàòî îò åðåòèöè, è çàòîâà ñå îãðàæäàõìå îò òÿõ. È êàêâî ïîâå÷å å íóæíî? Ïîíåæå áëàãî÷åñòèâèòå çàêîíè ãîâîðÿò òàêà: „ßâÿâà ñå åðåòèê è ïîäëåæè íà çàêîíà ïðîòèâ åðåòèöèòå òîçè, êîéòî ìàêàð è íå ñ ìíîãî, ñå îòêëîíÿâà îò Ïðàâîñëàâíàòà âÿðà”. Àêî ïúê ëàòèíÿíèòå ñ íèùî íå ñà ñå îòêëîíèëè îò ïðàâàòà Âÿðà, òî èçãëåæäà íàïðàçíî ãè îòñè÷àìå; íî àêî òå ñúâúð­øåíî ñà ñå îòêëîíèëè, è òî ïî îòíîøåíèå íà áîãîñëîâèåòî çà Ñâåòèÿ Äóõ, õóëàòà ïî îòíîøåíèå íà Êîãîòî å íàé-ãîëÿìàòà îò âñè÷êè îïàñíîñòè, òî å ÿñíî, ÷å òå ñà åðåòèöè, è íèå ãè îòñè÷àìå êàòî åðåòèöè. Çàùî è ïîìàçâàìå ñ Ìèðî òåçè, êîèòî èäâàò îò òÿõ ïðè íàñ? Íå å ëè ÿñíî, ÷å êàòî åðåòèöè?... Íèå ñìå ãè îòäåëèëè è îòñåêëè îò îáùîòî Òÿëî íà Öúðêâàòà”[1].

* * *

 ñâîåòî Çàâåùàíèå çà Ïðàâîñëàâíàòà âÿðà, íàïèñàíî â Õ²² â., ïðåïîäîáíè Òåîäîñèé Êèåâî-Ïå÷åðñêè êàçâà:

„Ñ ëàòèíñêàòà (êàòîëè÷åñêàòà) âÿðà íå ñå ïðèîáùàâàéòå, íå ñå ïðèäúðæàéòå êúì òåõíèòå îáè÷àè, îò ïðè÷àñòèå[2] ñ òÿõ áÿ­ãàéòå, è âñÿêî òÿõíî ó÷åíèå èçáÿãâàéòå, è îò òåõíèòå íðàâè ñå ãíóñåòå.

Ïàçåòå ñå, ÷åäà, îò êðèâîâåðöèòå, è îò âñè÷êè òåõíè áå­ñåäè, ïîíåæå è íàøàòà çåìÿ ñå íàïúëíè ñ òÿõ. Àêî íÿêîé ùå ñïàñè äóøàòà ñè, òî òîâà ìîæå äà ñòàíå ñàìî êàòî æèâåå â Ïðàâî­ñëàâíàòà âÿðà, ïîíåæå íÿìà äðóãà âÿðà, ïî-äîáðà îò íàøàòà ÷èñòà è ñâÿòà Ïðàâîñëàâíà âÿðà.

Êàòî æèâååø â òàçè âÿðà, íå ñàìî ùå ñå èçáàâèø îò ãðå­õîâåòå è îò âå÷íèòå ìúêè, íî è ùå ñòàíåø ïðè÷àñòíèê íà âå÷íèÿ æèâîò, è áåçêðàé ùå ñå ðàäâàø ñúñ ñâåòèèòå. À òåçè, êîèòî æèâåÿò â äðóãà âÿðà – â êàòîëè÷åñêàòà èëè ìþñþë­ìàíñêàòà, èëè àðìåíñêàòà – íÿìà äà âèäÿò âå÷íèÿ æèâîò.

Íå ïîäîáàâà ñúùî òàêà, ÷åäî, äà õâàëèì ÷óæäàòà âÿðà. Êîéòî õâàëè ÷óæäàòà âÿðà, âñå åäíî, ÷å õóëè ñâîÿòà. Àêî íÿ­êîé çàïî÷íå äà õâàëè è ñâîÿòà, è ÷óæäàòà, òî òîé å äâîå­âåðåö, áëèçúê äî åðåñ. À òè, ÷åäî, ñå ïàçè îò òàêèâà è íåïðåñòàííî õâàëè ñâîÿòà âÿðà. Íå ñå ïîáðàòèìÿâàé ñ òÿõ, íî áÿãàé îò òÿõ, è ñå ïîäâèçàâàé â ñâîÿòà âÿðà ÷ðåç äîáðè äåëà. Ìèëîñòèíÿ ïðàâè íå ñàìî íà ñâîèòå ïî âÿðà, íî è íà ÷óæäîâåðíèòå. Àêî âèäèø ãîë èëè ãëàäåí, èëè ïîïàäíàë â áåäà – áèë òîé åâðåèí èëè òóð÷èí, èëè ëàòèíåö – êúì âñåêèãî áúäè ìèëîñúðäåí, èçáàâè ãî îò áåäàòà êàêòî ìîæåø, è íÿìà äà áúäåø ëèøåí îò íàãðàäà îò Áîãà, ïîíåæå Ñàì Áîã â ñåãàøíèÿ âåê èçëèâà Ñâîèòå ìèëîñòè íå ñàìî íàä õðèñòèÿíèòå, íî è íàä íåâåð­íèöèòå. Çà åçè÷íèöèòå è èíîâåðöèòå Áîã â òîçè âåê ñå ãðèæè, íî â áúäåùèÿ òå ùå áúäàò ÷óæäè íà âå÷íèòå áëàãà. À íèå, êîèòî æèâååì â Ïðàâîñëàâíàòà âÿðà, è òóê ïîëó÷àâàìå âñè÷êè áëàãà îò Áîãà, è â áúäåùèÿ âåê ùå íè ñïàñè íàøèÿò Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ.

×åäî, àêî áúäå íóæíî äîðè äà óìðåø çà ñâîÿòà ñâåòà âÿðà, ñ äðúçíîâåíèå îòèäè íà ñìúðò. Òàêà è ñâåòèèòå ñà óìèðàëè çà âÿðàòà, à ñåãà æèâåÿò â Õðèñòà. À òè, ÷åäî, àêî âèäèø èíî­âåðíè äà ñïîðÿò ñ âåðíè, êàòî èñêàò ñ èçìàìà äà ãè îòêëîíÿò îò ïðàâàòà âÿðà, ïîìîãíè íà ïðàâîñëàâíèòå. Ñ òîâà âñå åäíî, ÷å ùå èçáàâèø îâöà îò óñòàòà íà ëúâà. À àêî çàìúë÷èø è ãè îñòàâèø áåç ïîìîù, òî òîâà å âñå åäíî, êàòî äà ñè îòíåë èçêóïåíàòà äóøà îò Õðèñòà è äà ñè ÿ ïðîäàë íà ñàòàíàòà.

Àêî ïðîòèâÿùèÿò ñå òè êàæå: „Âàøàòà âÿðà è íàøàòà âÿðà ñà îò Áîãà”, òî òè, ÷åäî, îòãîâîðè òàêà: „Êðèâîâåðåöî! Íèìà òè è Áîãà ñ÷èòàø çà äâîåâåðåö! Íå ÷óâàø ëè òè, êîéòî ñè ðàçâðàòèí îò çëàòà âÿðà, êàêâî êàçâà Ïèñàíèåòî: „Åäèí å Ãîñïîä, åäíà å âÿðàòà, åäíî å Êðúùåíèåòî” (Åôåñ. 4:5)? Íå ñëóøàø ëè àïîñòîë Ïàâåë, êîéòî ãîâîðè: „Àêî äîðè àíãåë îò íåáåòî âè áëàãîâåñòè íåùî ïî-äðóãî îò òîâà, êîåòî íèå âè áëàãîâåñòèõìå, äà áúäå ïðîêëåò” (Ãàë. 1:8)”.

À âèå (ëàòèíöèòå), êàòî îòõâúðëèõòå ïðîïîâåäòà íà Àïî­ñòîëèòå è ñâåòèòå Îòöè, âúçïðèåõòå íåïðàâà è ðàçâðàòåíà âÿðà, ïúëíà ñ ïîãèáåë. Çàòîâà ñòå è îòõâúðëåíè îò íàñ. Çàòîâà íå ïîäîáàâà íèå äà ñëóæèì ñ âàñ è äà ïðèñòúïâàìå çàåäíî êúì Áîæåñòâåíèòå Òàéíè – íèòî âèå êúì íàøèòå, íèòî íèå êúì âàøèòå, çàùîòî âèå ñòå ìúðòâè è ïðèíàñÿòå ìúðòâà æåð­òâà, à íèå ïðèíàñÿìå æåðòâà íà Æèâèÿ Áîã – ÷èñòà è íåïî­ðî÷­íà, çà äà íàñëåäèì æèâîò âå÷åí...”[3].

* * *

 èçâåñòíàòà „Ïîâåñò çà ñâåòèòå 26 Çîãðàôñêè ïðåïî­äîá­íî­ìú÷åíèöè” ñå ðàçêàçâà çà ñúñëóæåíèÿòà íà íÿêîè àòîíñêè ìîíàñè ñ ðèìîêàòîëèöèòå, ïî ïîäîáåí íà÷èí, êàêòî ãî ïðàâÿò äíåøíèòå èêóìåíèñòè, ñ òàçè ðàçëèêà, ÷å òîãàâà å áèëî ïî ïðèíóäà, à äíåñ ïðàâîñëàâíèòå èêóìåíèñòè ãî ïðàâÿò äîáðî­âîëíî. Íåêà îáà÷å âèäèì êàê Áîã å ïðîñëàâèë ñ íåòëåííèòå âåíöè íà ñâåòîñòòà îíåçè ñâåòîãîðñêè ìîíàñè, êîèòî ñå îò­êà­çà­ëè îò èêóìåíè÷åñêîòî ïðåäëîæåíèå íà òîãàâàøíèòå åðåòèöè-ðèìîêàòîëèöè, íàðè÷àíè äíåñ îò ïðàâîñëàâíèòå èêóìåíèñòè „íàøè áðàòÿ â Õðèñòà”, è êàê Áîã ñòðàøíî å íàêàçàë òåçè, êîèòî ñúñëóæèëè ïî èêóìåíè÷åñêè ìàíèåð ñ ðèìîêàòî­ëè­öè­òå.

 êðàÿ íà Õ²²² âåê (îê. 1280 ã.) íà Ñâåòà Ãîðà, çåìíèÿ äÿë íà Ïðåñâåòà Áî­ãî­ðîäèöà, íàõëóëè âúîðúæåíè ðèìîêà­òî­ëè÷åñêè „ìèñèî­íåðè” è çàïî÷íàëè äà ïðåñëåäâàò âñè÷­êè, êîèòî îáè­òà­âà­ëè òàì. Íàé-íàïðåä òå íàïàäíàëè Ëàâðàòà íà ñâ. Àòàíàñèé è ïðåä­ëî­æèëè íà ìî­íà­ñèòå òàì äà ñåñúåäèíÿò ñ òÿõíàòà ëàòèíñêà âÿðà è äà âëÿçàò â îáùåíèå ñ òÿõ. Ìî­íà­ñèòå, èç­ïëà­øåíè è íå ðàç­áè­ðàé­êè äîá­ðå àïî­ñòîë­ñêèòå ñëîâà: „Äàé­òå ìÿñòî íàÁîæèÿ ãíÿâ (Ðèì.12:19), ÷ðåç åäèí ñâîé îò­ëú÷åí ñâåùåíîèíîê ñå ñúãëàñèëè, ñúå­äè­íèëè ñå ñ òÿõ è ïî òàêúâ íà÷èí ñïà­ñè­ëè æèâîòà ñè. Ïî-êúñ­íî òåçè ìîíàñè áèëè èç­îá­ëè÷åíè è íàêà­çàíè îò Áîãà.

Èçáèâàíåòî íà Àòîíñêèòå ïðåïîäîáíîìú÷åíèöè îò ðèìîêàòîëèöèòå â Õ²²² â. Ãîðå âäÿñíî ñà èçîáðàçåíè ñâ. 26 Çîãðàôñêè ïðåïîäîáíîìú÷åíèöè

Ñëåä òîâà ëà­òèí­öèòå îòèøëè â Èâåð­ñêàòà ëàâðà è ïî­èñêàëè îò òàìîøíèòå èíîöè è òå äà ñå îáåäèíÿò ñ òÿõ. Èíîöèòå îò òîçè ìàíàñòèð íå ñàìî íå ñêëî­íèëè íà òîâà, íî èçîáëè÷èëè íå÷åñòèâöèòå è ñïîðåä äóìèòå íà àïîñòîëà (Ãàë. 1:8) ãè ïðîêëåëè çà òÿõíîòî íîâîâúâåäåíèå. Áåççàêîííèöèòå, êàòî ÷óëè òîâà, ðàçÿðèëè ñå, èçâëåêëè íàâúí âñè÷êè áðàòÿ îò ìàíàñòèðà, íàòîâàðèëè ñòàðåéøèíèòå íà êîðàá è çàåäíî ñ íåãî ãè ïîòîïèëè â ìîðåòî. Òàêà òåçè áëà­æåíè èíîöè, çà òîâà, ÷å íå ñå ïîêîðèëè íà áåççàêîííèöèòå, ïðèåëè ìú÷åíè÷åñêè è èçïîâåäíè÷åñêè âåíåö. À ïî-ìëàäèòå îò òÿõ áèëè îòêàðàíè â ïëåí â Èòàëèÿ, êúäåòî, ñëåä êàòî èì ñúáëåêëè èíî÷åñêèòå äðåõè, ãè ïðîäàëè íà åâðåèòå.

Îò Èâåðñêàòà ëàâðà ëàòèí­öè­òå îòèøëè âúâ Âàòîïåäñêèÿ ìàíà­ñòèð. Òå èçáèëè êîëêîòî èíîöè íàìåðèëè òàì, ïîíåæå èíîöèòå ãè èçîáëè÷èëè çà íå÷å­ñòèåòî èì, à îñòàíàëèòå, êîèòî ñå êðèåëè â ãîðàòà, îòêðèëè, è êàòî íå óñïåëè äà ãè ñêëîíÿò äà ñå îáåäèíÿò ñ òÿõ, èçáåñèëè âñè÷êè òåçè èíîöè íà ìÿñòîòî, êúäåòî ãè íàìåðèëè.

Ñëåä òîâà ëàòèíöèòå ïðåìè­íàëè îò äðóãàòà ñòðàíà íà Ñâåòà Ãîðà è ñå äîáëèæèëè äî ìàíà­ñòè­ðà íà ñâ. âåëèêîìú÷åíèê Ãåîðãè, íàðè÷àí Çîãðàô. Èãóìåíúò íà ìà­íà­ñòèðà, ïðåïîäîáíè Òîìà, îáà÷å çíàåë çà íàïàäåíèåòî íà íå÷åñòè­âèòå åðåòèöè îò åäèí äîáðî­äåòå­ëåí ñòàðåö, íà êîãîòî ñå ÿâèëà Ïðåñâåòà Áîãîðîäèöà è ãî ïðåäó­ïðåäèëà çà îïàñíîñòòà, êàòî ìó êàçàëà: „Èäè ïî-ñêîðî è êàæè íà áðàòÿòà â ìàíàñòèðà, ÷å âðàãîâåòå íà Ìîÿ Ñèí è íà Ìåíå[4] âå÷å ñà áëèçî. Êîéòî å íåìîùåí, íåêà ñå ñêðèå, äîêàòî ïðåìèíå èçêóøåíèåòî; íî òåçè, êîèòî æåëàÿò ìú÷åíè÷åñêè âåíåö, íåêà îñòàíàò”.

Èêîíàòà íà Ïðåñâåòà Áîãîðîäèöà „Àêàòèñòíà”, êîÿòî ïðåäóïðåäèëà Çîãðàôñêèòå ìîíàñè çà íàøåñòâèåòî íà ðèìîêàòîëèöèòå

Ëàòèíöèòå çàîáèêîëèëè ìàíàñòèðà îò âñè÷êè ñòðàíè è çàïî÷íàëè äà âèêàò êúì ìîíàñèòå, êîèòî ñå áèëè çàòâîðèëè â êóëàòà: „Îòâîðåòå íè, ãîñïîäà, îòâîðåòå!” Ïðåïîäîáíèÿò èãóìåí èì îòâúðíàë: „Íå âè çíàåì îòêúäå ñòå”. Ëàòèíöèòå ïðîäúëæèëè: „Íèå ñìå Õðèñòîâè ðàáè è èäâàìå äà îáúðíåì è âàñ, çàáëóäåíèòå, íà ïðàâèÿ ïúò!” À ñâåòåöúò ïàê èì îò­âúð­íàë: „Îòäàëå÷åòå ñå îò íàñ âèå, êîèòî âúðøèòå áåç­çà­êî­íèå, çàùî­òî àïîñòîëúòãîâîðè: „Àêî äîðè è àíãåë îò íåáåòî çà­ïî÷íå äà

âè áëàãîâåñòâóâà íå òîâà, êîåòî ñìå âè áëàãîâåñòèëè, äà áúäå ïðîêëåò!” (Ãàë. 1:8). Ñëåä êàòî íå óñïåëè äà ñêëîíÿò ïðåïî­äîá­íèòå èíîöè êúì ñâîÿòà åðåñ, ðèìî­êàòîëèöèòå ñå ñïóñíàëè è çàïàëèëè îò âñè÷êè ñòðàíè ñâå­òàòà îáèòåë. À ïðåïîäîáíèòå, çàîáèêîëåíè îò ïëàìúöè â êó­ëàòà, îòïðàâèëè ãîðåùà ìîëèòâà êúì Áîãà, ñëåä êîåòî îò íåáåòî ñå ÷óë ãëàñ: „Ðàäâàéòå ñå è ñå âåñåëåòå, çàùîòî ãîëÿìà å íà­ãðàäàòà âè íà íåáåñàòà!” Òîçè ãëàñ ÷óëè è ìú÷èòåëèòå è ñå óïëàøèëè, íî ìðàêúò, ïîêðèâàù äóõîâíèòå èì î÷è, íå èì ïîçâî­ëèë äà ïðî­óìåÿò ñòàíà­ëîòî, òúé êàòî Äóõ Ñâåòèé, Êîãîòî òå õó­ëåëè, íå ðàçïðúñíàë òîçè ìðàê. Òàêà áëà­æåíèòå îòöè ïðåäàëè äóøèòå ñè â Áîæèèòå ðúöå. Òå èçãîðåëè â îãúíÿ êàòî æåðòâà, áëàãîïðè­ÿò­íà Áîãó, íà 10 îêòîì­âðè 1280 ã. (ñïîðåä ãðúöêè ðúêîïèñ, êîéòî ñå íàìèðà â Ïðîòàòà, â Èâåð­ñêèÿ è Âàòî­ïåä­ñêèÿ ìàíàñòèðè).

Èçãàðÿíåòî íà ñâ. 26 Çîãðàôñêè ìú÷åíèöè îò ðèìîêàòîëèöèòå. Ñòåíîïèñ îò öúðêâàòà â Çîãðàôñêèÿ ìàíàñòèð

Ñëåä òîâà çëîäåÿíèå áåççàêîííèòå ëàòèíöè ñ ãîëÿìà ÿðîñò ñå ïðúñíàëè ïî öÿëàòà Ñâåòà Ãîðà, ðàçîðèëè è èçãîðèëè ìíîãî ñêèòîâå è ìîíàøåñêè êèëèè, à èìóùåñòâîòî èì ðàç­ãðàáèëè. Ñ ãîëåìè óñèëèÿ òå ïðåâçåëè è Ïðîòàòà è ñëåä ìíîãî êðúâîïðîëèòèÿ è îïóñòîøåíèå, ïîäëîæèëè íà ìú÷è­òåëíè èçòåçàíèÿ è îáåñèëè âñåïðåïîäîáíèÿ ïðîò.

„Îòòàì áåççàêîííèòå ëàòèíöè ïðåìèíàëè íà äðóãàòà ñòðà­íà íà ïëàíèíàòà, êúì þã, êúäåòî ìîíàñèòå îò Êñèðî­ïî­òàì­ñêèÿ ìàíàñòèð ãè ïîñðåùíàëè ñ êëîíêè â ðúöå è ãè ïðè­âåò­ñòâàëè ñúñ ñëåäíèòå äóìè: „Ìèðúò Õðèñòîâ äà áúäå ñ âàñ!”[5] Ëàòèíöèòå èì îòãîâîðèëè: „Åñòü è áóäåò!” è âåäíàãà ñëåä òîâà çàåäíî ñ ìîíàñèòå âëåçëè â ìàíàñòèðà. Òóê òå ïîäàðèëè åäíà ÷àñò îò çàãðàáåíèòå áîãàòñòâà[6] è ñå íàçîâàëè êòèòîðè íà òàçè îáèòåë. Ìîíàñèòå (êàêâà ñúáëàçúí!) ñå ñúåäèíèëè ñ åðå­òèöèòå. Íî Áîã, ïðåç âðåìå íà ìîëèòâàòà, êîãàòî âúçãëàñèëè: „Çà íàøèÿ àðõèåïèñêîï â Ðèì è çà áëàãî÷åñòèâèÿ öàð”, ïîãëåäíàë îò íåáåòî è ðàçòúðñèë çåìÿòà. Òîâà ìÿñòî, êúäåòî ñòîåëè íåäîñòîéíèòå èíîöè, êàêòî è ñòåíèòå íà ìàíàñòèðà è âñè÷êè çäàíèÿ ñå ðàçïàäíàëè, ïîäîáíî íà Éåðèõîíñêèòå ñòå­íè ïî âðåìåòî íà Èèñóñ Íàâèí. Ñàìî ÷àñò îò åäíà ìàíà­ñòèð­ñêà ñòåíà îñòàíàëà íàâåäåíà çà íàçèäàíèå íà ïîòîìñòâîòî. Ìíîçèíà îò ëàòèíöèòå çàãèíàëè ïðåç âðåìå íà òîâà çå­ìå­òðåñåíèå, êàòî îñòàíàëè óáèòè íà ìÿñòî. À äðóãè, êàòî âèäåëè òîâà çíàìåíàòåëíî ÷óäî, ñúñ ñðàì è ñúñ ñòðàõ èç­áÿãàëè íà êîðàáèòå ñè. Íÿêîè îò òÿõ ïúê ñå ïîêàÿëè è îñòàíàëè êàòî ìîíàñè íà Àòîí. Ïîñðàìåíèòå îò Áîãà êñèðî­ïî­òàìñêè èíîöè îñúçíàëè ïðåñòúïëåíèåòî ñè, ïëàêàëè ãîðêî è êàòî ïòèöè áåç ãíåçäà ñå ñêèòàëè ïî ãîðèòå, áåç äà èìà êúäå äà ïîäñëîíÿò ãëàâè, ïîíåæå òåõíèÿò ìàíàñòèð áèë íàïúëíî ðàçðóøåí çàðàäè ïðåñòúïëåíèÿòà èì. Çàåäíî ñ òîâà ñå ïðå­êðàòèëî è ÷óäîòî, êîåòî äîòîãàâà ñòàâàëî â òîçè ìàíàñòèð â ÷åñò è ñëàâà íà ñâåòèòå 40 ìú÷åíèöè”[7]. Ïî âðåìå íà îñâå­ùàâàíåòî íà ìàíàñòèðñêèÿ õðàì, ïîä ñâåòèÿ Ïðåñòîë èçðàñ­íàëî ÷óäíî ðàñòåíèå è ñå îáâèëî îêîëî íåãî. Òî áèëî ïîäîáíî íà ãúáà è èìàëî 40 ñòúáëà è ãëàâè÷êè âúâ âèä íà ÿáúëêè, îò êîèòî ìíîçèíà âêóñâàëè è îçäðàâÿâàëè îò áî­ëåñòèòå ñè. Âñÿêà ãîäèíà òî áèëî ðàçäàâàíî íà ìíîãî õîðà è „ñå ñâúðøâàëî íà 9 ìàðò (ïî ñâåòîîòå÷åñêèÿ êàëåíäàð, à íå ïî „ãðèãîðèàíñêèÿ”, á.ì.), êîãàòî Öúðêâàòà ïðàçíóâà ïàìåòòà íà ñâåòèòå 40 ìú÷åíèöè. Òîãàâà òî ïàê èçðàñòâàëî”[8]. Ñëåä ñú­ñëó­æåíèåòî íà èíîöèòå ñ ðèìîêàòîëèöèòå îáà÷å ÷óäîòî âåäíàãà ñå ïðåêðàòèëî[9].

„Ñêðèòèòå èíîöè, ñëåä çàìèíàâàíåòî íà äóõîáîðöèòå, èçëåçëè îò ñâîèòå ïîòàéíè ìåñòà è ñå âúðíàëè â ðàçîðåíèòå ñè è îïîæàðåíè æèëèùà. Ãîðêî îïëàêâàëè òå çàãèíàëèòå ñè ñúáðàòÿ. Öÿëàòà Àòîíñêà Ãîðà, ïîäîáíî íà Ðàõèë, îïëàêâàëà ÷åäàòà ñè...”[10]

Ïàìåòòà íà ïîñòðàäàëèòå ïî òîâà âðåìå àòîíñêè ïðåïî­äîáíîìú÷åíèöè ñå ïðàçíóâà çàåäíî ñúñ âñè÷êè ñâåòöè – ñâå­òîãîðñêè ïîäâèæíèöè, â ïúðâàòà íåäåëÿ ñëåä Íåäåëÿòà íà âñè÷êè ñâåòèè. Ñúùî òàêà îò­äåë­íî ñå ïðàçíóâà ïàìåòòà íà Èâåðñêèòå è Âàòîïåäñêèòå ïðå­ïî­äîáíîìú÷åíèöè. Ïàìåòòà íà 26-òå Çîãðàôñêè ïðåïîäîáíî­ìú÷åíèöè ñå ïðàçíóâà íà 10/23 îêòîìâðè.

Îòïàäíàëèòå îò Ïðàâîñëà­âè­åòî àòîíñêè ìîíàñè, êîèòî ïðè­åëè ñúåäèíåíèåòî ñ ðèìîêàòî­ëè­öèòå è ñúñëóæèëè çàåäíî ñ òÿõ, áèëè ïîãðåáàíè â åäíà ïåùåðà íà ìîðñêèÿ áðÿã â îêîëíîñòèòå íà Âåëèêàòà ëàâðà, íà ñêðèòî ìÿñòî, äàëå÷ îò î÷èòå íà õîðàòà. Êàêòî ñâèäåòåëñòâàò äîñòîâåð­íè­òå ðàçêàçè è êàêòî ñå âèæäà îò ñíèìêàòà, òåõ­íèòå òåëà è äî ñåãà ëåæàò òàì, íåèçòëåëè è ÷åðíè êàòî âúãëåí, à ëèöàòà èì ñà ïðè­äîáèëè óæàñåí, äå­ìî­íî­­ïîäî­áåí âèä, çà ñòðàõ è íàçèäàíèå íà âñè÷êè, êîèòî ãè ãëå­äàò, è çà âúçïîìåíàíèå íà èçâúðøåíîòî îò òÿõ ïðå­ñòúï­ëåíèå[11].

Ñíèìêàòà å âçåòà îò êíèãàòà „Äâóîñòúð ìå÷” íà ñâåòîãîðñêèÿ ìîíàõ Ïàðòåíèé Ôèëîòåèò, Àòèíà, 1934ã.

* * *

Ïðåï. Íèêîäèì Ñâåòîãîðåö êàçâà: „Ëàòèíÿíèòå ñà åðå­òè­öè, è íèå ñå îòâðúùàìå îò òÿõ êàòî îò åðåòèöè, ïîäîáíè íà àðè­àíèòå, ñàâåëèàíèòå èëè äóõîáîðöèòå ìàêåäîíèàíè”.

* * *

Ñâåòèòåë Èãíàòèé (Áðÿí÷àíèíîâ) ñâèäåòåëñòâà çà ñúùîòî: „Ïàïèçúì – òàêà ñå íàðè÷à åðåñòà, îáõâàíàëà Çàïàäà, îò êîÿòî ïðîèçëåçëè, êàòî êëîíè îò äúðâî, ðàçëè÷íè ïðîòåñòàíòñêè ó÷åíèÿ... Áîæèÿòà áëàãîäàò å îòñòúïèëà îò ïàïèñòèòå; òå ñà ïðåäàäåíè ñàìè íà ñåáå ñè è íà ñàòàíàòà – èçîáðåòàòåë è áàùà íà âñè÷êè åðåñè, â ÷èñëîòî íà äðóãèòå – è íà ïàïèçìà”[12].

* * *

Ïðåï. Àìâðîñèé Îïòèíñêè â ñú÷èíåíèåòî ñè „Îòãîâîð íà áëàãîñêëîííèòå êúì ëàòèíñêàòà öúðêâà çà íåñïðàâåäëèâîòî âåëè÷àåíå íà ïàïèñòèòå ñ ìíèìîòî äîñòîéíñòâî íà òÿõíàòà öúðêâà” ïèøå òàêà:

„Íàïðàçíî íÿêîè îò ïðàâîñëàâíèòå ñå óäèâÿâàò íà ñúùå­ñòâóâàùàòà ïðîïàãàíäà â Ðèìñêàòà öúðêâà, íà ìíèìîòî ñàìî­îòâåðæåíèå è äåéíîñò íà íåéíèòå ìèñèîíåðè è óñúðäèå íà ëàòèíñêèòå ñåñòðè íà ìèëîñúðäèåòî, è íåïðàâèëíî ïðèïèñâàò íà ëàòèíñêàòà öúðêâà òàêàâà âàæíîñò, êàòî ÷å ëè ñëåä îòïàäàíåòî ѝ îò Ïðàâîñëàâíàòà Öúðêâà, òàçè ïîñëåäíàòà íå îñòàíàëà ñúùàòà, à èìà íåîáõîäèìîñò äà òúðñè ñúåäèíåíèå ñ íåÿ. Ïðè ñòðîãî èçñëåäâàíå òîâà ìíåíèå ñå îêàçâà ëúæëèâî; à åíåðãè÷íàòà ëàòèíñêà äåéíîñò íå ñàìî íå ñúáóæäà óäèâ­ëåíèå, íî íàïðîòèâ – ñúáóæäà äúëáîêî ñúæàëåíèå â ñúðöàòà íà áëàãîìèñëåùèòå è ðàçáèðàùèòå èñòèíàòà ëþäå.

Ïðàâîñëàâíàòà Èçòî÷íà Öúðêâà îò àïîñòîëñêèòå âðåìåíà è äîñåãà ñúáëþäàâà íåèçìåííè è íåïîâðåäåíè îò íîâî­âúâå­äå­íèÿ êàêòî Åâàíãåëñêîòî è Àïîñòîëñêî ó÷åíèå, òàêà è ïðå­äà­íè­åòî íà ñâ. Îòöè è ïîñòàíîâëåíèÿòà íà Âñåëåíñêèòå ñú­áîðè... À Ðèìñêàòà öúðêâà îòäàâíà ñå å îòêëîíèëà â åðåñ è íîâî­âú­âå­äåíèå. Îùå Âàñèëèé Âåëèêè èçîáëè÷àâàë â òîâà íÿ­êîè åïè­ñêî­ïè íà Ðèì â ïîñëàíèåòî ñè äî Åâñåâèé Ñàìî­ñàòñêè. „Èñòè­íà­òà òå íå çíàÿò è íå æåëàÿò äà ÿ çíàÿò; ñ òåçè, êîèòî èì èçâå­ñòÿ­âàò èñòèíàòà, òå ñïîðÿò, à ñàìè óòâúðæäàâàò åðåñòà” (Îêðúæ. ïîñë., ¤ 7).

Àïîñòîë Ïàâåë çàïîâÿäâà äà ñòðàíèì îò ïîâðåäåíèòå îò åðåñ, à íå äà òúðñèì äà ñå ñúåäèíÿâàìå ñ òÿõ, êàçâàéêè: „Ñòðàíè îò åðåòèê, ñëåä êàòî ãî ïîñúâåòâàø âåäíúæ è äâàæ, çíàåéêè, ÷å òàêúâ ÷îâåê ñå å èçâðàòèë è ãðåøè, êàòî ñàì îñúæäà ñåáå ñè” (Òèò. 3:10-11). Ñúáîðíàòà Ïðàâîñëàâíà Öúðêâà å ïðàâèëà íå äâóêðàòíî, à ìíîãîêðàòíî óâåùàíèå íà ÷àñòíàòà Ðèìñêà öúðêâà, íî ïîñëåäíàòà, íå îáðúùàéêè âíè­ìàíèå íà âñè÷êè ñïðàâåäëèâè óáåæäåíèÿ íà ïúðâàòà, îñòà­íàëà óïîðèòà â ñâîÿ ïîãðåøåí íà÷èí íà ìèñëåíå è äåéñòâèå...

Ðèìñêàòà öúðêâà, òúé êàòî íå ïàçè ñâÿòî Ñúáîðíèòå è Àïîñòîëñêèòå ïîñòàíîâëåíèÿ, à ñå å îòêëîíèëà â íîâî­âúâå­äåíèÿ è â íåïðàâè ìúäðóâàíèÿ, òî ñúâñåì íå ïðèíàäëåæè êúì Åäíàòà Ñâÿòà è Àïîñòîëñêà Öúðêâà.

 Ïðàâîñëàâíàòà Öúðêâà âÿðâàìå, ÷å õëÿáúò è âèíîòî â òàéíñòâîòî Åâõàðèñòèÿ ñå ïðåñúùåñòâÿâàò ÷ðåç ïðèçîâàâà­íåòî è ñëèçàíåòî íà Ñâåòèÿ Äóõ. À ëàòèíöèòå ñ÷åëè çà íå­íóæíî òî­âà ïðèçîâàâàíå è ãî èçêëþ÷èëè îò ñâîÿòà ëèòóðãèÿ. È òúé, êîéòî ðàçáèðà, íåêà ñàì äà ðàçáåðå çà ëàòèíñêàòà åâõà­ðè­ñòèÿ”[13].

* * *

Ñâ. ïðàâ. Éîàí Êðîíùàäñêè å êàçàë: „Âåðíè ñà äóìèòå íà íàøèÿ Ñïàñèòåë Èèñóñ Õðèñòîñ: „Êîéòî íå å ñ Ìåíå, òîé å ïðîòèâ Ìåíå” (Ìàò. 12:30). Êàòîëèöèòå, ëóòåðàíèòå è ðåôîðìà­òèòå ñà îòïàäíàëè îò Õðèñòîâàòà Öúðêâà... Òå ÿâíî âúðâÿò ïðîòèâ Õðèñòà è Íåãîâàòà Öúðêâà”[14].

* * *

Èç æèòèåòî íà ïðåï. Ñåðãèé Ðàäîíåæêè.

„Çà æèòèåòî íà òîçè ïðåïîäîáåí íàø îòåö Ñåðãèé è çà ìíîãîòî ìó ÷óäåñà èìà îòäåëíà êíèãà, ïå÷àòàíà â öàðñòâàùèÿ ãðàä Ìîñêâà, â êîÿòî ìåæäó äðóãèòå ÷óäåñà íà ñâåòåöà ñå íàìèðà è òîâà. Ñëåä ÷îâåêîóáèéñòâåíîòî Ôëîðåíòèíñêî ñáî­ðèùå[15], êúäåòî ìíîæåñòâî áëàãî÷åñòèâè àðõèåðåè è éåðåè, êîèòî íå ïîæåëàëè äà ñå ïðèñúåäèíÿò êúì ëàòèíñêîòî çà­áëóæ­äåíèå, ñ ðàçëè÷íè ìú÷åíèÿ áèëè ïîãóáåíè îò ðèìëÿ­íèòå, åäèí ïðåçâèòåð îò âåëèêîðóñêèòå îáëàñòè, êîéòî áèë îòèøúë íà òîçè ñúáîð ñ Êèåâñêèÿ ìèòðîïîëèò Èñèäîð (îò­ïàä­íàë ïî-êúñíî îò Ïðàâîñëàâèåòî), – èìåòî íà ïðåçâèòåðà áèëî Ñèìåîí – òîé ïðåòúðïÿë îò îòñòúïíèêà ìèòðîïîëèò Èñèäîð ìíîãî ñêúðáè è ìú÷åíèÿ â òúìíèöà, è îêîâè çà áëàãî÷åñòèåòî. Íî êàòî óñïÿë äà ñå îñâîáîäè îò çàòâîð­íè÷åñòâîòî, òîé ñå ñãîâîðèë ñ Òâåðñêèÿ ïîñëàíèê Òîìà è èçáÿãàë îò ëàòèíñêèÿ ãðàä çà ñâîÿòà ñòðàíà. Êîãàòî îáà÷å áèë â ãîëÿìà ïå÷àë è íåäîóìåíèå ïðè ïúòóâàíåòî ñè, çàðàäè òðóäíîñòèòå ïðè ïðåõîäà, è ëåãíàë ìàëêî äà ïî÷èíå, òîé çàäðÿìàë. È âèäÿë ÷åñòåí ñòàðåö, ñòîÿù íàä íåãî, êîéòî ãî âçåë çà äÿñíàòà ðúêà è ìó êàçàë: „Òè áëàãîñëîâè ëè ñå îò Åôåñêèÿ åïèñêîï Ìàðê, êîéòî ñëåäâà ñòúïêèòå íà Àïîñòî­ëèòå?” Òîé îòâúðíàë: „Âèäÿõ, ãîñïîäèíå, ÷óäíèÿ è êðåïúê ìúæ è ñå áëàãîñëîâèõ îò íåãî”. À ñòàðåöúò ðå÷å: „Òîçè ÷îâåê å áëàãîñëîâåí îò Áîãà, çàùîòî îò îíîâà ñóåòíî ëàòèíñêî ñáîðèùå íèêîé íå ìîæà äà ãî ïîáåäè, íèòî èìîòè, íèòî ëàñêàòåëñòâà, íèòî çàïëàõè çà ìú÷åíèÿ. Òè ïðî÷åå, ó÷åíèåòî è íàñòàâëåíèÿòà, êîèòî ñè ÷óë îò áëàæåíèÿ Ìàðê, ïðîïî­âÿäâàé êúäåòî îòèäåø, íà âñè÷êè ïðàâîñëàâíè, êîèòî èìàò ïðåäàíèÿòà íà ñâåòèòå Àïîñòîëè è çàïîâåäèòå íà ñâåòèòå Îòöè îò Ñåäåìòå ñúáîðà, òà òîçè, êîéòî èìà èñòèíñêè ðàçóì, äà íå ñå ïðåëúñòè. À çà èçìèíàâàíåòî íà ïúòÿ íå ñêúðáåòå, çàùîòî àç ñúì íåîòñòúïíî ñ âàñ è ùå âè ïðåâåäà áåç òðóä­íîñòè”. Òîâà è ìíîãî äðóãî êàòî èçðåêúë òîçè ÷åñòåí ñòàðåö,  ïðåçâèòåðúò ãî ïîïèòàë: „Ãîñïîäèíå, êàæè ìè, êîé ñè òè? Ïîíåæå ìèñëÿ, ÷å ñè ïðàòåí îò Áîãà, çà äà èçâåäåø íàñ, îò÷àÿëèòå ñå, îò òàçè ÷óæäà çåìÿ”. ßâèëèÿò ñå îòâúðíàë: „Àç ñúì Ñåðãèé, êîãîòî òè ïðåäè ïðèçîâàâàøå è ìè ñå ìîëåøå â òâîÿòà ìîëèòâà, è îáåùà äà äîéäåø â ìîÿòà îáèòåë”. Ñëåä òîâà âèäåíèå ïðåçâèòåðúò ñå ñúáóäèë, çàðàäâàë ñå è êàçàë íà ñâîÿ ñïúòíèê Òîìà êàêâî å âèäÿë è ÷óë. È òðúãíàëè ðàäîñòíè ïî ïúòÿ ñè, è ñêîðî ñ Áîæèåòî ïîêðîâèòåëñòâî è ñ ìîëèòâèòå íà ñâîÿ çàñòúïíèê ïðåïîäîáíè Ñåðãèé çäðàâè è íåâðåäèìè äîñòèãíàëè Ðóñêàòà ñòðàíà. Êàòî ðàçêàçâàëè çà ïîìîùòà è ÿâÿâàíåòî íà ñâåòåöà, òå ïðîïîâÿäâàëè ÷óòîòî îò íåãî è èçâåñòèëè çà âñè÷êî, ñòàíàëî íà Ôëîðåíòèíñêîòî ñáîðèùå.

À òîâà ñå ñïîìåíà òóê íå áåçïðèëè÷íî çà ñåãàøíîòî âðåìå, â êîåòî ñâåòîòî áëàãî÷åñòèå òâúðäå ìíîãî å õóëåíî è ãîíåíî îò ðèìëÿíèòå. Çà äà âèäÿò ÷åäàòà íà Èçòî÷íàòà Öúðêâà, ÷å ñòúëáúò íà Öúðêâàòà – ïðåïîäîáíèÿò íàø îòåö Ñåðãèé, è ñëåä ïðåñòàâëåíèåòî ñè[16] ïîêàçà, ÷å Ôëîðåí­òèí­ñêèÿò ñúáîð å íåïðàâåäåí, è íå áëàãîâîëè êúì ðèìñêîòî ñóåòíî ïðåïèðàíå çà âÿðàòà. Çàùîòî íàøàòà âÿðà, ñïîðåä àïîñòîëà, å „íå â óáåäèòåëíè äóìè íà ÷îâåøêà ìúäðîñò, à â ïðîÿâà íà äóõ è ñèëà” (1 Êîð. 2:4)[17].

* * *

Èç æèòèåòî íà ïðåï. Àãàïèò Êèåâî-Ïå÷åðñêè (1/14 þíè).

„Ñëåä ìíîãî òðóäîâå è áîãîóãîäíè ïîäâèçè ñå ðàçáîëÿë è ñàì òîçè áåçâúçìåçäåí ëåêàð – áëàæåíèÿò ñòàðåö Àãàïèò. Êàòî óçíàë òîâà, ñïîìåíàòèÿò ëåêàð àðìåíåö äîøúë äà ãî ïîñåòè... Ìåæäó òîâà ïðè ïðåïîäîáíè Àãàïèò, ñàì òîëêîâà òåæêî áî­ëåí, äîíåñëè îò Êèåâ äðóã áîëåí çà èçöåëåíèå. Áëàæåíèÿò ÷ðåç ÷óäåñíàòà Áîæèÿ ïîìîù ñòàíàë, ñÿêàø íå áîëåäóâàë, è êàòî âçåë ñâîèòå îáè÷àéíè áèëêè, êîèòî ïîëçâàë çà õðàíà, ãè ïîêàçàë íà àðìåíåöà ñ äóìèòå: „Åòî áèëêèòå, êîèòî ìè ñëó­æàò çà ëåêàð­ñòâî. Âèæ è ðàçáåðè”. À òîé ïîãëåäíàë è êàçàë íà ñâåòåöà: „Òå íå ñà îò íàøèòå, íî ìèñëÿ, ÷å ñà îò Àëåêñàí­äðèÿ”. Áëà­æåíèÿò ñå íàäñìÿë íàä íåâåæåñòâîòî ìó, äàë íà áîëíèÿ äà èçïèå îò òåçè áèëêè è êàòî ñå ïîìîëèë, íàïðàâèë ãî çäðàâ. Ïîñëå êàçàë íà àðìå­íåöà: „×åäî, ìîëÿ òå, ÿæ îò òåçè áèëêè çàåäíî ñ ìåí, àêî èñêàø; çàùîòî íÿìàì ñ êàêâî äà òå íà­ãîñòÿ”. Àðìåíåöúò ìó îòâúðíàë: „Íèå, îò÷å, ïîñòèì ÷åòèðè äíè ïðåç òîçè ìåñåö è ñåãà å ïîñò”[18]. Êàòî ÷óë òîâà, áëàæåíèÿò ïîïèòàë: „Êîé ñè òè è îò êîÿ âÿðà?” Òîé îòãîâîðèë: „Íèìà òè íå ñè ÷óâàë çà ìåíå, ÷å ñúì àðìåíåö?” Áëàæåíèÿò ìó êàçàë: „Êàê òîãàâà ñè ñå îñìåëèë äà âëåçåø òóê, äà îñêâåðíèø ìîÿòà êèëèÿ è äà äúð­æèø ìîÿòà ãðåøíà ðúêà!? Èçëåç îò êèëèÿòà ìè, èíî­âåðå­öî è íå÷åñòèâåöî!”[19]

* * *

Èç æèòèåòî íà ïðåï. Àíòîíèé Ðèìëÿíèí.

„Ïðåïîäîáíè Àíòîíèé áèë ðîäåí è âúçïèòàí âúâ âåòõèÿ Ðèì â òåçè âðåìåíà, êîãàòî Çàïàäíàòà öúðêâà âå÷å ñå áèëà îòäåëèëà îò åäèíñòâîòî ñ Èçòî÷íàòà áëàãî÷åñòèâà Öúðê­âà (ê.ì. è íàò.). Ðîäèòåëèòå íà ñâåòåöà òàéíî ïàçåëè áëàãî­÷å­ñòèåòî (Ïðà­âîñëàâíàòà âÿðà, á.ì.), è ìíîçèíà äðóãè ïðàâåëè ñúùîòî, òàéíî äúðæåéêè Èçòî÷íîòî èçïîâåäàíèå. Îòðîêúò áèë äàäåí äà ñå ó÷è äà ÷åòå è ïèøå, è èçó÷èë íå ñàìî ðèì­ñêèÿ åçèê, íî è ãðúöêè, çà äà ÷åòå è ðàçáèðà Áîæåñòâåíîòî Ïèñà­íèå. Êîãàòî ïîðàñíàë äî ïúëíîëåòèå, òîé óñâîèë îò ñâîèòå äîáðè ðîäè­òåëè ñâåòîòî áëàãî÷åñòèå è ñå óòâúðäèë â íåãî îò ÷å­òåíåòî íà êíèãèòå, íàä êîèòî óñúðäíî çàëÿãàë, è âíèìàòåë­íî ñëåäâàë ïðåäàíèÿòà íà ñâåòèòå Îòöè, êîèòî ñà èçÿñíèëè è óòâúð­äèëè Ïðàâîñëàâíàòà âÿðà ÷ðåç ñåäåìòå Âñåëåíñêè ñúáîðà, è çà òåçè ïðåäàíèÿ êðåïêî ñå ïðèäúðæàë. Ñëåä êàòî ðîäèòå­ëèòå ìó ñå ïðåñåëèëè ïðè Ãîñïîäà, þíîøàòà çàïî÷íàë äà ðàçäàâà íà áåäíèòå èìóùåñòâîòî, îñòàíàëî îò ðîäèòåëèòå ìó, êàòî æåëàåë äà ïðåçðå ñâåòñêàòà ñóåòà è äà ñëóæè íà Áîãà, à îñâåí òîâà èñêàë äà íàïóñíå è Ðèì, ïîíåæå âèæäàë ñìóòî­âåòå, ðàçäîðèòå è ãîëåìèòå ìåòåæè, êîèòî ñå âúðøåëè â íåãî ïðåç òåçè âðåìåíà. Áúðçàéêè äà èçëåçå îòòàì, òîé ñëîæèë çëàòî, ñðåáðî, öúðêîâíè ñúñúäè è äðóãè ñêúïîöåííè âåùè îò îñòàíàëîòî èìóùåñòâî â åäíà áú÷âà è êàòî ÿ ñòåãíàë ñ æåëåçíè îáðú÷è, õâúðëèë ÿ â ìîðåòî, âúçëàãàéêè òîâà íà Áîæèÿ ïðîìèñúë. À ñàì îòèøúë â ïóñòèíÿòà è êàòî íàìåðèë íÿêúäå ïóñòèííîæèòåëè-ìîíàñè, ñðåä êîèòî èìàëî è åäèí ïðåçâèòåð, óìîëèë ãè äà ãî ïðèåìàò â ñúæèòåëñòâî è â ñâîÿ ÷èí, à òå åäâà ñêëîíèëè äà ãî ïðèåìàò, ïîíåæå âèæäàëè, ÷å å ìëàä, åäâà íà îñåìíàäåñåò ãîäèíè. Ñëåä êàòî Àíòîíèé ñå çàñåëèë â ïóñòèíÿòà ïðè òåçè áîãîóãîäíè ìîíàñè, áèë îáëå­÷åí â ìîíàøåñêèÿ îáðàç è ïðåæèâÿë òàì äâàäåñåò ãîäèíè âúâ âñÿêî ïîñëóøàíèå è ïîñòíè÷åñêè ïîäâèçè. À êîãàòî íàñòà­íàëî ïîñëåäíîòî ãîíåíèå íà áëàãî÷åñòèâèòå îò îòñòúïíè­öèòå è äîñòèãíàëî äî ïóñòèííèòå æèëèùà, è ìíîçèíà áèëè çàëàâÿíè è èçìú÷âàíè, òåçè ìîíàñè-ïóñòèííîæèòåëè ñå ðàç­ïðúñíàëè îò ãîíåíèåòî, è îòèøëè êîé êúäåòî ìîæåë äà ñå ñêðèå. Ïðåïîäîáíè Àíòîíèé ñúùî ñè òðúãíàë îòòàì è õîäåë ïî íåïðîõîäèìèòå ìåñòà â ïóñòèíÿòà. Êàòî íàìåðèë íà ìîðñêèÿ áðÿã åäíà ñêàëà, òîé çàïî÷íàë äà æèâåå íà íåÿ, è äåíåì è íîùåì íåïðåñòàííî ñå ìîëåë íà Áîãà, áåç äà èìà êîëèáà, íèòî íÿêàêúâ ïîêðèâ... Ñëåä êàòî æèâÿë íà òàçè ñêàëà åäíà ãîäèíà è äâà ìåñåöà, â ïåòèÿ äåí íà ìåñåö ñåïòåìâðè, â 6614-òà ãîäèíà îò Ñúòâîðåíèåòî íà ñâåòà (à îò Âúïëúùåíèåòî íà Õðèñòà 1106-òà) ñå íàäèãíàëè ãîëåìè âåòðîâå, ìîðåòî òâúðäå ìíîãî ñå ðàçâúëíóâàëî è âúëíèòå âúçëèçàëè äî ñêàëàòà, íà êîÿòî áèë ïðåïîäîáíèÿò. È âíåçàïíî åäíà âúëíà ñå óñòðåìèëà, ïîäõâàíàëà ñêàëàòà ñ ïðåïîäîáíèÿ è ãî ïî­íåñëà ëåêî, êàòî íà êîðàá. Î, äèâíî ÷óäî! Êîé íÿêîãà å âèäÿë èëè ÷óë ñêàëà äà ïëàâà âúðõó âîäàòà?...” Ïî-íàòàòúê â æèòèåòî ñå îïèñâà êàê ïî Áîæèÿ ïðîìèñúë ñêàëàòà çà äâà äíè äîñòèãíàëà ïî âîäà Ðóñêàòà çåìÿ è ñå ñïðÿëà áëèçî äî Íîâãîðîä, êàêòî è ÷óäåñàòà, èçâúðøåíè îò ñâåòåöà òàì[20].

 Ïðåïîäîáíè Àíòîíèé Ðèìëÿíèí å Áîæèé óãîäíèê, ÷èéòî æèâîò å èçîáëè÷åíèå çà ðèìîêàòîëè÷åñêàòà åðåñ. Íå çàòîâà ëè è íå îò èêóìåíè÷åñêè ñúîáðàæåíèÿ ëè (äà íå ñå îñêúðáÿò ðèìîêàòîëèöèòå) íåãîâîòî æèòèå, êîåòî ãî èìà â öúðêîâ­íî­ñëàâÿíñêèòå ÷åòè-ìèíåè, ñëåä òîâà, â äîïúëíåíîòî è ïðå­ðàáîòåíî 12-òîìíî èçäàíèå îò íà÷àëîòî íà ÕÕ âåê íà Æèòè­ÿòà íà ñâåòèèòå íà ðóñêè åçèê ëèïñâà[21]? Èíòåðåñíî ñúâïà­äå­íèå å, ÷å è ðàçêàçúò îò æèòèåòî íà ïðåï. Ñåðãèé Ðàäî­íåæ­êè, êîéòî ïðèâåäîõìå îò öúðêîâíîñëàâÿíñêèòå ÷åòè-ìèíåè è â êîéòî ñå èçîáëè÷àâà ðèìîêàòîëè÷åñêàòà åðåñ, â òîâà ïî-íîâî è ïî-ïúëíî èçäàíèå íà ðóñêè íà Æèòèÿòà íà ñâåòèèòå ñúùî ëèïñâà.

Äà íå áè ïðåïîäîáíè Àíòîíèé Ðèìëÿíèí, òîçè äèâåí ïðàâåäíèê, äà å áèë ïî-íåðàçñúäëèâ èëè ïî-íåáðàòîëþáèâ îò äíåøíèòå ïðàâîñëàâíè èêóìåíèñòè, çàäåòî íå å íàðè÷àë åðåòèöèòå-ðèìîêàòîëèöè „ñâîè èíî­ñëàâíè áðàòÿ â Õðèñòà” è íå ñå å ïîáðàòèìÿâàë ñ òÿõ, à ñå å ïðåäïàçâàë îò åðåñèòå è çàáëóæäåíèÿòà èì è êðåïêî ñå ïðè­äúðæàë êúì ïðåäàíèÿòà íà ñâåòèòå Îòöè? Âñúùíîñò ïðîñëà­âÿéêè ãî, Áîã å çàñâè­äå­òåë­ñòâàë, ÷å ñâ. Àíòîíèé å ïîñòúïèë âÿðíî è áîãîóãîäíî. Òàêîâà Áîæåñòâåíî ñâèäåòåëñòâî îáà÷å ëèïñâà çà ïðàâîñëàâíèòå èêóìåíèñòè. À êàêâî èìà çà òÿõ, ùå âèäèì ïî-íàòàòúê.

 

 

 

 

 



[1] http://ru.wikipedia.org/wiki/Ïðàâîñëàâèå_è_êàòîëèöèçì

[2] Äóìàòà „ïðè÷àñòèå” â ñòàðîðóñêèÿ åçèê îçíà÷àâà âúîáùå „ñúó­÷àñòèå”, „ñúïðè÷àñòíîñò” â íåùî.

[3] Íÿêîè èçñëåäîâàòåëè ïîäëàãàò íà ñúìíåíèå àâòîðñòâîòî íà ïðåï. Òåîäîñèé, íî àðãóìåíòèòå èì ñà íåóáåäèòåëíè. Ñåðèîçíè àðãóìåíòè â ïîëçà íà àâòîðñòâîòî ìó ïðèâåæäà èçñëåäîâàòåëÿò íà òâîð÷åñòâîòî íà ïðåï. Òåîäîñèé È. Ï. Åðåìèí. (Òðóäû Îòäåëà äðåâíå-ðóññêîé ëèòåðàòóðû. ò. V. Ëèòåðàòóðíîå íàñëåäèå Ôåîäîñèÿ Ïå÷åðñêîãî. ÀÍ ÑÑÑÐ, 1947, ñ. 159-162).

[4] Òàêà, ñïîðåä „Ñêàçàíèåòî çà ÷óäîòâîðíàòà èêîíà íà Áîæèÿòà Ìàéêà, íàðå÷åíà „Àêàòèñòíà”, íàìèðàùà ñå â Çîãðàôñêèÿ ìàíàñòèð”, Ïðåñâåòà Áîãî­ðîäèöà íàðåêëà ðèìîêàòîëèöèòå, êîèòî äíåøíèòå ïðàâîñëàâíè èêó­ìåíèñòè íàðè÷àò „ñâîè èíîñëàâíè áðàòÿ â Õðèñòà”. À „Ïîâåñò çà ñâåòèòå 26 Çî­ãðàô­ñêè ïðåïîäîáíîìú÷åíèöè” ïðèâåæäà òåçè Íåéíè äóìè: „...áîãîïðîòèâíèòå ðèìëÿíè íàïàäíàõà òîâà èçáðàíî îò Ìåí ìÿñòî è âå÷å ñà íàáëèçî...”

[5] Ïî ïîäîáåí íà÷èí è äíåøíèòå ïðàâî­ñëàâ­íè èêóìåíèñòè ïîçäðàâÿâàò ðèìîêàòîëèöèòå, êîãàòî õîäÿò íà „áîãîñëóæåíèÿòà” èì.

[6] Ñòðåìåæúò íà Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà çà çåìíà âëàñò è îáîãàòÿâàíå å âñåèçâåñòåí. Ïî âðåìå íà „êðúñòîíîñíèòå” ïîõîäè, ïî ïîäîáåí íà÷èí, êàêòî ñå ñïîìåíàâà òóê, ñà áèëè çàãðàáåíè îãðîìíè áîãàòñòâà. Îò èñòîðèÿòà å èçâåñòíî, ÷å â ñðåäíîâåêîâèåòî ïàïèòå ñ ãîëÿìà ãîðäîñò, íàñèëèå è èçìà­ìè âèíàãè ñà ñå ñòðåìåëè äà äúðæàò â ïîä÷èíåíèå çàïàäíèòå êðàëñòâà, îò êîèòî èçâëè÷àëè íåèç÷èñëèìè ìàòåðèàëíè îáëàãè. Ñëåä âñè÷êî òîâà ÷óäíî ëè å, ÷å äíåñ Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà å áîãàòà è ðàçâèâà ãîëÿìà ñîöè­àëíà è áëàãîòâîðèòåëíà äåéíîñò çà ñìåòêà íà çàãðàáåíîòî ñ íåïðàâäà ïðåç âåêîâåòå? Êàêòî è â íàñòîÿùàòà ïîâåñò ìú÷èòåëèòå ñå íàðåêëè „êòèòîðè”, áëàãîñêëîííî äàðÿâàéêè íà êñèðîïîòàìñêèòå èêóìåíèñòè çàãðàáåíîòî îò äðóãèòå àòîíñêè ìàíàñòèðè ñ êðúâîïðîëèòèÿ è íàñèëèÿ.

[7] http://sveta-gora-zograph.com/manastira/slova.php?id=6

[8] http://sveta-gora-zograph.com/manastira/slova.php?id=6

[9] Òîâà å áèëî ÿâåí Áîæåñòâåí çíàê, ÷å ñúñëóæåíèåòî íà êñèðîïîòàìñêèòå ìîíàñè ñ ðèìîêàòîëèöèòå å áèëî ãðÿõ ïðîòèâ Ïðàâîñëàâèåòî è ïðîòèâ Áîãà. Ñúñëóæåíèÿòà íà äíåøíèòå ïðàâîñëàâíè èêóìåíèñòè ñ ðèìîêàòî­ëè­öè­òå îáà÷å ñ íèùî íå ñå îòëè÷àâàò ïî ñúùåñòâî îò âúïðîñíîòî ñúñëóæåíèå, çàðàäè êîåòî ñå ïðåêðàòèëî ÷óäîòî íà ñâåòèòå 40 Ìú÷åíèöè.

[10] http://sveta-gora-zograph.com/manastira/slova.php?id=6

[11] Ïîâåñò çà ñâ. 26 Çîãðàôñêè ìú÷åíèöè. Òåñàëîíèêè, Ãúð­öèÿ, 1992, ñ. 36-37.

[12] http://ru.wikipedia.org/wiki/Ïðàâîñëàâèå_è_êàòîëèöèçì

[13] http://www.pravoslavie.ru/put/nasledie/blagosklonlatin.htm

[14] http://ru.wikipedia.org/wiki/Ïðàâîñëàâèå_è_êàòîëèöèçì

[15] Ôëîðåíòèíñêèÿò ñúáîð ñå ïðîâåë ïðåç 1439-1442 ã. Íà íåãî ôîðìàëíî áèëà ñêëþ÷åíà óíèÿ ìåæäó Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà è Ïðàâîñëàâíàòà Öúðêâà, êîÿòî ïîäïèñàëè ïîâå÷åòî ïðàâîñëàâíè äåëåãàòè-éåðàðñè. Íà òîçè ñúáîð çàùèòíèê íà Ïðàâîñëàâèåòî áèë ñâ. Ìàðê Åôåñêè, êîéòî íå ïîäïèñàë óíèÿòà. Òâúðäàòà ïîçèöèÿ íà ñâ. Ìàðê ñå îêàçàëà ðåøàâàùà è óíèÿòà íå óñïÿëà äà ñå íàëîæè.

[16] Ïðåñòàâëéí¿å” íà ñëàâ. îçíà÷àâà êîí÷èíàòà íà æèâîòà (ïðåìèíàâàíåòî îò âðåìåííèÿ âúâ âå÷íèÿ æèâîò).

[17] Æèòèå íà ïðåï. Ñåðãèé Ðàäîíåæêè. ×åòè-ìèíåé, 25 ñåïòåìâðè.

[18] Àðìåíöèòå, êîèòî ñà ìîíîôèçèòè, ñà èçìèñëèëè ñâîé ò. íàð. „àðöè­âóðèåâ ïîñò” (â ÷åñò íà åäíî êó÷å, íà èìå Àðöèâóðèé), êîéòî òå ïîñòÿò â ñåäìèöàòà ñëåä Íåäåëÿòà íà ìèòàðÿ è ôàðèñåÿ.  ñúùàòà òàçè ñåäìèöà ñâ. Ïðàâîñëàâíà Öúðêâà å óñòàíîâèëà äà ñå ÿäå áëàæíî äîðè â ñðÿäà è ïåòúê, çà äà ïîêàæåì ïúëíàòà ñè íåïðè÷àñòíîñò êúì áîãîìåðçêèÿ åðåòè÷åñêè ïîñò.

[19] Êèåâî-Ïå÷åðñêè ïàòåðèê. Èçäàâà Áåëî÷åðêîâñêè ìàíàñòèð „Ñâ. ñâ. Ïå­òúð è Ïàâåë”, 2013, ñ. 184-185.

[20] ×åòè-ìèíåé, 3 àâãóñò.

[21] Òàì ñàìî å óïîìåíàòî, ÷å íà òîçè äåí ñå ÷åñòâà ïàìåòòà íà ñâåòåöà, è òîëêîâà. Âèæ íàïð. Æèòiÿ Ñâÿòûõú íà ðóññêîìú ÿçûêѣ, èçëîæåííûÿ ïî ðóêîâîäñòâó ×åòüèõú-Ìèíåé ñâ. Äèìèòðiÿ Ðîñòîâñêàãî. Ì., 1903.